طباطبایی و نظریۀ «روح معنا» در تبیین الفاظ متشابه قرآن

نویسندگان

  • حامد شیوا دانشیار دانشگاه مفید
  • محمدباقر حجتی استاد دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات
  • نهله غروی نائینی استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران.
چکیده مقاله:

    دربارۀ الفاظ متشابه قرآن مانند لوح، قلم، عرش، کرسی و ... دو دیدگاه اصلی وجود دارد. یک نظر آن است که این واژه‌ها در معانی محسوس، حقیقت، و در معانی معقول مجازند، اما طبق دیدگاه دیگر این واژه‌ها در معانی معقول هم حقیقت‌اند. طبق این دیدگاه، که آن را با الهام از غزالی «نظریۀ روح معنا» نامیده‌ایم، الفاظ بر ارواح معانی وضع شده‌اند و خصوصیات مصادیق در معنای اصلی وجود ندارد. اصل این دیدگاه از غزالی است و بسیاری از عارفان و حکیمان پس از او هم آن را پذیرفته‌اند. این دیدگاه خود به سه صورت قابل تقریر است که دیدگاه طباطبایی در المیزان دربارۀ این الفاظ نیز با یکی از این تقریرات سه‌گانه مطابقت دارد.  

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی و تحلیل نظریه ی روح معنا در تفسیر آیات متشابه قرآن

یکی از مباحث مهم در معارف اسلامی بحث درباره ی آیات متشابه قرآن است. بحث درباره ی آیات متشابه قرآن از سویی در تفسیر و علوم قرآن مطرح است و در این زمینه کوشش می شود به پرسش هایی از این دست پاسخ داده شود که معنای تشابه چیست و معیار و ملاک تمایز آیات محکم از آیات متشابه کدام است. از سوی دیگر بخش مهمی از مباحث درباره ی آیات متشابه، به ویژه آیاتی که به اسماء، صفات و افعال الهی مربوط هستند، مباحثی است...

15 صفحه اول

روح معنا ره‌آوردِ بدیع قرآن؛ مؤثر در فهم گزاره‌های دین

توجه به زبان دین در فلسفه دین به دلیل چگونگی مسأله معنا درباره فهم گزاره‌های دینی و تحلیل اعتقادات مبتنی بر این گزاره‌هاست. آنچه در این میان مهم است و در حل بسیاری از مسائل می‌تواند مورد بهره قرار گیرد، مسأله ارتباط میان لفظ و معنا، دلالت آنها و نیز معنای واژگانی است که در متون دینی به کار رفته است، به طوری که امروزه زبان‌شناسان معاصر در سمانتیک یا علم دلالت الفاظ، بحث مستقلی را برای واژگان اخت...

متن کامل

بررسی و تحلیل نظریة روح معنا از دیدگاه امام خمینی(س)

دربارة واژه‌های متشابه قرآن چهار دیدگاه‌ اصلی وجود دارد: دیدگاه اهل ظاهر، نظریة اشتراک لفظی، نظریة حقیقت و مجاز و نظریة روح معنا. طبق نظریة روح معنا، الفاظ بر ارواح معانی وضع شده‌اند و خصوصیات مصادیق در معنای آنها در نظر گرفته نشده است. از این رو کاربرد آنها می‌تواند در مصادیق معقول نیز حقیقی باشد. بنابراین الفاظ متشابهی که در قرآن به کار رفته‌اند در مصادیق مجرد و معقول به...

متن کامل

روح «معنا» در تفکر ابن‌عربی

«معنا» در اندیشة "ابن‌عربی"، حقیقتی کلی و مشترک میان مراتب معنایی یک واژه است. هر واژه مراتبی را از معنا دارا است که به صورت حقیقی بر همة آنها صدق می‌کند. این حقیقت مشترک، روح واحد حاکم بر معانی یک واژه را شکل می‌دهد. این نظریه، بر آیات الاهیاتی قرآن (آیات ناظر به اوصاف خدا) تطبیق می‌کند و براساس آن، نسبت محمولات این آیات به موضوع آن یعنی خدا، حقیقی و خالی از مجاز است. محمولات تشبیهی آیات الاهی...

متن کامل

وحیانى بودن الفاظ قرآن

 بررسى مسأله وحیانى یا غیروحیانى بودن الفاظ قرآن و پیامدهاى هر نظریه است. وحیانى بودن الفاظ قرآن به چند گونه قابل تفسیر است. نویسنده پس از طرح تاریخچه بحث وحیانى بودن الفاظ قرآن و مقایسه آن با بحث مشابه آن در مسیحیت و تفاوتهاى آن دو، در آغاز به پیامدهاى بشرى بودن الفاظ قرآن اشاره مى‌کند و از عناوینى چون: قداست‌زدایى از الفاظ، نفى اعجاز بیانى، متن گریزى یا نفى مرجعیت قرآن در فهم دین و کثرت‌گرایى...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 13  شماره 52

صفحات  113- 134

تاریخ انتشار 2012-06-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023